Memenin Kanser Olmayan Hastalıkları
Memenin Doğumsal ve Gelişimsel Anomalileri
Memenin doğumsal ve gelişimsel anomalileri arasında;
Meme başının yokluğu,
Birden fazla meme başı bulunması,
Meme başının içe çöküklüğü veya içe dönüklüğü,
Memelerin birinin veya ikisinin birden yokluğu veya az gelişmesi,
İkiden fazla meme varlığı ve
Aşırı büyük meme vardır.
Bu anomaliler, kozmetik olarak rahatsız etmediği sürece herhangi bir müdahale gerektirmez.
Jinekomasti
Jinekomasti nedir? Belirtileri nelerdir?
Erkeklerde bir veya iki memenin kadın memesi şeklinde büyümesi jinekomasti olarak isimlendirilir.
Büyümenin yanı sıra memede hassasiyet de bulunur.
Ergenlikteki çocuklarda (13-19 yaş) ve ileri yaştaki (50 yaşından büyük) erkeklerde daha sık görülür.
Tek veya iki taraflı olabilir.
Jinekomastinin sebepleri nelerdir?
Gerçek neden tam belirlenememiş olmakla birlikte bu hastalarda sıklıkla hormon dengesizliği saptanır.
Erişkin yaştaki erkeklerde görülen jinekomastinin nedeni araştırılmalıdır.
Çeşitli ilaçlar, uyuşturucular, böbrek ve karaciğer yetmezliği jinekomastiye yol açabilir.
Bazı testis tümörlerinde tek veya iki taraflı jinekomasti oluşabilir.
Jinekomastiye sebep olan ilaçlar nelerdir?
Jinekomastiye sebep olan ilaçlar arasında;
Hormonlar,
Çeşitli antibiyotikler,
Androjen sentezini baskılayan ilaçlar,
Ülser tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar,
Kemoterapide kullanılan çeşitli ilaçlar,
Çeşitli kalp ve damar ilaçları,
Çeşitli antidepresan, anksiyete giderici ve antipsikotik ilaçlar bulunur.
Jinekomasti kansere dönüşür mü?
Tüm meme kanserlerinin sadece %1'i erkeklerde görülür.
Meme dokusunun aşırı büyümesi anlamına gelen jinekomastide kanser dönüşümü son derece nadirdir.
Jinekomasti nasıl tedavi edilir?
Yapılan tetkiklerde herhangi bir hormon bozukluğu bulunursa öncelikle bunlar düzeltilir.
Eğer varsa karaciğer, böbrek veya testis kaynaklı hastalıkların tedavisi yapılmalıdır.
Son olarak eğer kozmetik olarak rahatsız edici bir görüntü varsa meme cildi ve meme başı korunarak aşırı büyümüş olan meme dokusu ameliyatla çıkartılır (subkutan mastektomi).
Meme İltihabı (Mastit) ve Apsesi
Meme iltihabı (mastit) ve meme apsesi nedir? Belirtileri nelerdir?
Meme enfeksiyonları her yaştaki kadında görülebilir.
Genellikle ağrı, ısı artışı, şişlik ve kızarıklık gibi iltihabın tüm belirtileri saptanır.
Tedavi edilmeyen meme iltihapları meme apsesine neden olur.
Başlıca hamileliğe bağlı ve hamileliğe bağlı olmayan enfeksiyonlar olarak iki gruba ayrılırlar.
Hamileliğe bağlı meme iltihabı (mastit) ve meme apsesi nasıl tedavi edilir?
Hamileliğe bağlı enfeksiyon çoğunlukla doğumdan sonraki ilk bir ay içerisinde ortaya çıkar.
Bu enfeksiyona çoğunlukla bebeğin emerken meme başını zedelemesi yol açar. Bu durum özellikle emzirme konusunda tecrübesiz, ilk bebeğini doğurmuş acemi annelerde ortaya çıkar.
Enfeksiyon varlığında uygun antibiyotik tedavisi, sıcak veya soğuk kompres uygulaması yapılır.
Memelerin sarkarak ağrımasına engel olmak için çok sıkı olmayan sutyen kullanılmalıdır.
Meme başından iltihap gelmiyorsa bebek emzirilmeye devam edilmelidir.
Apse gelişiminde drenaj yapılır.
Hamileliğe bağlı olmayan meme iltihabı (mastit) ve meme apsesi nasıl tedavi edilir?
Hamileliğe bağlı olmayan enfeksiyonlarda belirgin bir sebep yoktur.
Tedavisi antibiyotik, sıcak veya soğuk kompres uygulamasıdır.
Memelerin sarkarak ağrımasına engel olmak için çok sıkı olmayan sutyen kullanılmalıdır.
Apse gelişiminde drenaj yapılır.
Memenin Mondor Hastalığı
Mondor Hastalığı nedir? Belirtileri nelerdir?
Mondor hastalığı, göğüs ön duvarı ve memenin yüzeyel damarlarını tutan bir tür damar iltihabıdır.
Tipik olarak, memenin yan tarafında veya göğüs ön duvarında ani ağrı ile ortaya çıkar. Nadiren iki taraflı olur.
Muayenede büyük yüzeysel damarlardan biri boyunca hassas, sert bir kordon şeklinde hissedilir.
Mondor Hastalığı kansere dönüşür mü?
İyi huylu olan bu hastalık bir kanser göstergesi değildir.
Ancak tanıdan tam emin olunamadığında veya hassas kordonun yakınında bir kitle mevcut olduğunda biyopsi yapılabilir.
Mondor Hastalığı nasıl tedavi edilir?
Tedavide antibiyotik ve antienflamatuvar ilaçlar kullanılır.
Etkilenen damar boyunca sıcak kompres uygulanır.
Genellikle 4-6 hafta içinde düzelir.
Meme Ağrısı (Mastalji, Mastodini)
Meme ağrısı (mastodini, mastalji) neden olur?
Meme ağrısı meme polikliniklerine başvuran kadınların büyük çoğunluğunun esas şikâyet konusunu oluşturur.
Gerçek nedeni çok iyi bilinmemekle birlikte;
Östrojen-progesteron dengesinde bozulma,
Prolaktin fazlalığı veya salgılanma ritminde bozukluk,
Süt kanallarında genişleme,
Büyük gergin duvarlı kistlerin varlığı başlıca nedenler arasındadır.
Mammografi ve ultrasonografi ile ciddi bulgular saptanmaz.
Meme ağrısı (mastodini, mastalji) kanser belirtisi midir?
Tek başına meme ağrısı kanser için bir belirti olmaktan uzaktır.
Kansere ilişkin diğer belirti ve bulgular olmaksızın sadece meme ağrısı ile kendini gösteren meme kanseri oranı sadece %5’tir.
Meme ağrısı (mastodini, mastalji) nasıl tedavi edilir?
Adete bağlı meme ağrıları genellikle kanamadan önceki hafta şiddetlenen ve kanamanın başlaması ile azalan veya kaybolan ağrılardır. Genelde memenin üst dış kadranlarında daha fazladır. Bazen ağrı memede şişme ve gerilme hissi ile beraberdir. Bazı ağrı düzenleyici ilaçlardan fayda görebilir.
Adete bağlı olmayan meme ağrıları daha keskin ve sınırlı ağrılardır. Bazen meme devamlı olarak ağrıyabilir. Tedaviye iyi cevap vermezler.
Boyun fıtığı, boyun veya omuzda kireçlenme, romatizma gibi durumlarda ortaya çıkan ağrılar da memeden kaynaklanıyor gibi hissedilebilir.
Fibroadenom
Fibroadenom nedir? Kimlerde görülür?
Fibroadenomlar genç kadınlarda özellikle ergenlikten sonraki 20 yılda memenin en sık görülen iyi huylu kitleleridir.
Hastaların %10-15’inde birden fazla fibroadenom vardır.
Tipik olarak fibroadenom oval, kauçuk kıvamında, kısmen hareketsiz ve ağrısız kitle şeklinde kendini belli eder.
Genç kadınlarda tanısı muayene ve ultrasonografi ile kolaylıkla konabilmesine rağmen, 30 yaşını geçen kadınlarda fibrokistik değişiklikler ve kanser riski açısından dikkatli bir değerlendirme gerektirir.
Fibroadenom menopozdan sonra normalde görülmemesine karşın, hormon destek tedavisi alan kadınlarda gelişebilir.
Fibroadenom kansere dönüşür mü?
Fibroadenomların kansere dönüşme riski son derece düşüktür.
Bu konuda dünyada geniş çaplı bir çalışma bildirilmemiştir.
Fibroadenom nasıl tedavi edilir?
Eğer kalın veya ince iğne biyopsisi ile tanı konabilirse başkaca bir tedaviye gerek yoktur.
Ancak tanı kesin değilse cerrahi olarak çıkartılmalıdırlar.
Bir santimetreden küçük fibroadenomlar normal kabul edilirken, 1-3 santimetre arasındaki büyüklüktekiler takip edilebilir.
Üç santimetreden büyük çaptaki dev fibroadenomların cerrahi olarak çıkartılması önerilir.
Memenin Fibrokistik Değişiklikleri
Memenin fibrokistik değişiklikleri ne demektir? Kimlerde görülür?
Fibrokistik değişiklikler memenin en sık karşılaşılan lezyonlarıdır.
Esasen bir hastalık değil, daha çok patolojik veya anatomik bir düzensizlik durumudur.
Çoğunlukla 30-50 yaş arasındaki kadınlarda görülür.
Menopoza girmiş ve hormon destek tedavisi görmeyen kadınlarda nadirdir.
Fibrokistik değişikliklerin arasında en sık olarak kistlere rastlanır. 35-50 yaş arasındaki kadınların üçte birinde kistler vardır. Otuz yaş altında ve 65 yaş üzerinde kist görülme olasılığı düşüktür.
Memenin fibrokistik değişikliklerinin belirtileri nelerdir?
Genellikle herhangi bir belirti vermeyen kitle şeklinde tesadüfen saptanırlar.
Özellikle adet öncesi dönemde ağrı ve hassasiyet de sıklıkla kitleye eşlik eder.
Bazen meme başı akıntısı da olabilir.
Bazı hastalarda adet öncesi dönemde kistlerin genişleme eğilimi nedeniyle konforsuzluk hissi gelişebilir.
Sıklıkla birden fazla ve her iki memede olabilirler.
Bazı hastalar adet öncesi büyüyen ve adet sonrası küçülen kitleler olarak hissedebilirler.
Memenin fibrokistik değişiklikleri kansere sebep olur mu?
Tek başına fibrokistik değişikliklerin kansere dönüşme riski son derece düşüktür.
Ancak tanı aşamasında kanser ile karıştırılabilir. Bu nedenle klinik olarak FKD ile kanseri birbirinden ayırt etmenin mümkün olmadığı durumlarda mutlaka iğne biyopsisi yapılır.
Hala tanı konamazsa cerrahi biyopsi de yapılabilir.
Memenin fibrokistik değişiklikleri nasıl tedavi edilir?
Kistler genellikle sadece takip edilirler.
Gerektiğinde ağrı kesici ilaçlar kullanılabilir.
Ağrı ile birlikte olan yaygın fibrokistik değişikliklerde memeye yönelik travmadan kaçınmak gerekir.
Destek amacıyla gece/gündüz sutyen takılması uygun olur.
Tedavide bazı antiinflamatuar kremler denenebilir. Ancak modern tedavide hormon ilaçlarının yeri yoktur.
Aşırı ağrıları olan hastalarda sentetik hormon ilacı kullanılabilir. Menopoza girmiş olan kadınlarda ağrıyı azaltmak için (eğer kullanıyorlarsa) hormon destek tedavisi bırakılmalıdır.
FKD'de kafein kullanımının bıraktırılmasının rolü tartışmalıdır. Bazı hastalar kahve, çay ve çikolata tüketiminin kısıtlanmasından fayda görebilirler.
Memenin Filloid Tümörü
Memenin filloid tümörü nedir?
Memenin filloid tümörü çok hızlı büyüyen ve fibroadenoma benzeyen hücreden zengin stromalı bir tümördür.
İyi sınırlı, sert, 3-4 cm. çapında mobil kitleler şeklinde ele gelirler.
Çok büyük boyutlara ulaşabilir ve eğer uygun şekilde ameliyatla çıkartılmazlarsa nükseder.
Memenin filloid tümörü kansere dönüşür mü?
Filloid tümörlerin %65’i iyi huylu iken %10’u kanserdir.
Geriye kalan %25 ise ara formu oluşturur.
Memenin filloid tümörü nasıl tedavi edilir?
İyi huylu ve ara form filloid tümörlerin tedavisi etrafından bir kısım sağlam meme dokusu ile birlikte tümörün ameliyatla çıkartılmasıdır.
Kanserli filloid tümörlerin tedavisi ise tartışmalıdır. Uygun genişlikle bir meme dokusu ile tümörün tamamen alınması genellikle yeterli iken, bazı durumlarda memenin tamamının alınması (mastektomi) gerekli olabilir.
Meme Hamartomu
Meme hamartomu nedir?
Hamartomlar memenin kanser olmayan iyi huylu tümörlerindendir.
Değişen miktarlarda bez, yağ ve fibröz dokuya sahiptirler.
Meme hamartomunun belirtileri nelerdir?
Memede tek başına, kapsüllü, ağrısız kitleler olarak ortaya çıkabilirler.
Bazen de tarama mamografisinde tesadüfen saptanırlar.
Meme hamartomu nasıl tedavi edilir?
Hamartom şüphesi durumunda kitlenin cerrahi olarak çıkartılması hem tanı hem de tedaviyi aynı anda sağlar.
Meme Papillomu
Tekli (soliter) meme papillomu nedir? Nasıl tedavi edilir?
Meme başının hemen altındaki süt kanallarında yerleşen parmaksı çıkıntı şeklindeki tek papillomlar en sık rastlanan papillom türüdür.
Tekli (soliter) meme papillomunun belirtileri nelerdir?
Soliter meme papillomu daha çok 35-55 yaş arasındaki kadınlarda görülür.
Nadiren ele gelir.
Sıklıkla kanlı veya berrak su şeklinde meme başı akıntısı ile ortaya çıkar.
Tekli (soliter) meme papillomu nasıl tedavi edilir?
Bu lezyonların içinde yer aldıkları kanal ile birlikte ameliyatla çıkartılması yeterlidir.
Çoklu meme papillomu (papillomatozis) nedir? Belirtileri nelerdir?
Papillomatoziste memenin diğer bölgelerinde gelişen papillomlar sayıca birden fazladırlar.
Mammografi ile saptanabilirler.
Meme başı akıntısına neden olmazlar.
Çoklu meme papillomu (papillomatozis) nasıl tedavi edilir?
Bu lezyonlarda cerrahi olarak çıkartılmaları sonrası nüks oranı %30 civarındadır.
Juvenil papillomatozis nedir?
Juvenil papillomatozis 20-30 yaşlarında ortaya çıkan meme dokusundaki epitel hücre büyümesidir.
Gerçek papiller lezyon değildirler.
Genellikle ailesinde meme kanseri olan genç kadınlarda görülür ve meme kanseri gelişme riski yüksektir.
Meme papillomları kansere dönüşür mü?
Tekli (soliter) meme papillomlarının kansere dönüşme olasılığı %0-15 arasındadır.
Çoklu (papillomatozis) meme papillomlarında ve juvenil papillomatoziste bu oran %30'lara çıkar.
Meme Başı Akıntısı
Meme başı akıntısı neden olur?
Emzirme döneminde olmamasına rağmen meme başından gelen akıntı kadınlarda sık görülen bir durumdur.
En sık sebepleri şöyle sıralanabilir:
Süt kanallarında genişleme (en sık),
Süt kanalı içinde papillom ve
Kanser (en nadir).
Bu ayırımlarda akıntının özellikleri tam olarak ortaya konmalıdır:
Akıntının özelliği (seröz, kanlı, diğer),
Beraberinde bir kitlenin varlığı,
Tek memeden veya her iki memeden akıntı,
Tek veya birden fazla kanaldan akıntı gelmesi,
Akıntının kendiliğinden (devamlı veya aralıklı olarak) veya sıkmakla olması,
Adet ile ilişkisi,
Menopozda olup olmaması ve
Doğum kontrol hapı veya östrojen alan hastalar.
Tek bir kanaldan gelen tek taraflı, kendiliğinden gelen seröz veya kısmen kanlı akıntı sıklıkla kanal içi papilloma bağlıdır. Nadiren kanser nedeniyle de ortaya çıkabilir. Bir kitle hissedilmeyebilir.
Kanlı akıntının sebebi çok büyük oranda iyi huylu kanal içi papillomdur. Ancak kanser olasılığı da göz önünde bulundurulmalıdır.
Menopoza girmemiş kadınlarda, adetten hemen önce kendiliğinden ve birden fazla sayıda kanaldan gelen akıntı, ister tek taraflı isterse de iki taraflı olsun sıklıkla memenin iyi huylu değişikliklerine bağlıdır. Akıntının rengi yeşil veya kahverengi olabilir.
Emzirmeyen kadında birden fazla kanaldan gelen sütümsü akıntı (galaktore) beyinden prolaktinin fazla salgılanması sonucu olarak endokrin sorunlara bağlı olarak ortaya çıkar. Bu hastalarda bir hipofiz tümörünün araştırılması açısından serum prolaktin seviyelerine bakılır. Ayrıca bazı psikiyatrik ilaçlar ve bazı başka ilaçlar da sütümsü akıntıların sebepleri arasında yer alır. Bu ilaçların kesilmesiyle akıntı da kesilir.
Doğum kontrol hapı veya östrojen destek tedavisi de sıklıkla birden fazla kanaldan berrak, seröz veya sütümsü akıntıya sebep olabilir. Bu hastalarda akıntı sıklıkla hemen adet öncesi ortaya çıkar ve ilaçlar kesilince akıntı da kesilir.
İltihabi akıntılar genellikle meme başının altındaki apseye bağlıdır.
Meme başı akıntısı kanser belirtisi midir?
Meme başı akıntısı bazı özel durumlar dışında nadiren kansere bağlıdır.
Beraberinde bir kitle olan tek bir meme başından ve tek bir delikten kendiliğinden (meme başını sıkmaksızın) gelen kanlı akıntı nadir de olsa kanser belirtisi olabilir.
Meme başı akıntısı nasıl tedavi edilir?
Eğer akıntıyla beraber bir kitle saptanmamışsa, akıntı da kanlı değilse hasta bir yıl içinde 2-3 ayda bir kontrol edilir.
Eğer sebebi saptanabilmişse sebebe yönelik tedaviler yapılır:
Enfeksiyon varlığında antibiyotik tedavisi,
Akıntıya sebep olan ilaçların kesilmesi,
Yüksek prolaktin hormonu seviyelerini baskılayacak ilaçların verilmesi.
Akıntıyı ekarte edebilmek ve böylece hem tanı hem de tedavi için ilgili süt kanalı cerrahi olarak çıkarılır.
Galaktosel
Galaktosel Nedir? Sebepleri Nelerdir?
Galaktosel, yuvarlak, iyi sınırlı ve meme içinde kolayca hareket edebilen içi süt dolu kisttir.
Genellikle emzirmenin kesilmesinden sonra veya emzirme sıklığı önemli ölçüde azaldığında ortaya çıkar.
Ancak emzirmenin kesilmesinden 6 ila 10 ay sonra galaktosel oluşabilir.
Sebebi tam olarak bilinmemektedir.
Kistten alınan örneklerde koyu yeşil veya kahverengi tonlarda olabilen kalın, kremsi bir sıvı saptanır.
Galaktosel nasıl tedavi edilir?
Galaktoselin tedavisi için iğne ile kistin içini boşaltmak yeterlidir.